Frustracja moze tez spowodowac cofniecie sie czlowieka na wczesniejszy etap rozwojowy

Frustracja może też spowodować cofnięcie się człowieka na wcześniejszy etap rozwojowy. W klasycznym eksperymencie obserwowano grupę małych dzieci, które bawiły się swoimi zabawkami. Następnie dzieci te otrzymały nowe, piękniejsze zabawki, ale tylko na parę minut. Wreszcie odebrano im te ładniejsze zabawki i znowu obserwowano zachowanie dzieci. Okazało się, że dziecko, które w pierwszej fazie doświadczenia prawidłowo bawiło się telefonikiem mówiąc do słuchawki, teraz potrząsało nią jak grzechotką. Inne, które przedtem udawało, że pisze list, teraz bezmyślnie mazało. Używając terminologii Lewina, na skutek frustracji zachowanie dzieci stało się mniej różnicujące, to znaczy prymitywniejsze i mniej dostosowane do sytuacji. W opisanym doświadczeniu frustracja była chwilowa, więc i chwilowa reglesja. Gdy jednak dziecko lub dorosły człowiek trwale, a daremnie usiłuje zaspokoić jakąś istotną dla siebie potrzebę, wtedy może mniej lub bar dziej zdziecinnieć. Freud dużą wagę przywiązywał do cofania się ku reakcjom, które kiedyś przynosiły zaspokojenie. Według niego taka ucieczka od rzeczywistości charakteryzuje wiele psychoz. “InfantyliZTI?-” — to jedno z jego ulubionych słów. Nasuwa się pytanie, czy zawsze słusznie podejrzewa się o sklerozę ludzi w podeszłym wieku, którzy jak dzieci kapryszą i którym “zachciewa się” macierzyńskiej opieki i troski. 9. [więcej w: dom starców, kursy dla fizjoterapeutów, kołnierze ortopedyczne ]